State of the Nation Address
of His Excellency
Benigno S. Aquino III
President of the Philippines
to the Congress of the Philippines
Session Hall of the House of Representatives

July 26, 2010
[Batasan Pambansa Complex, Quezon City]

Speaker Feliciano Belmonte; Senate President Juan Ponce Enrile; Vice
President Jejomar Binay; Chief Justice Renato Corona; Former
Presidents Fidel Valdez Ramos and Joseph Ejercito Estrada; members of
the House of Representatives and the Senate; distinguished members of
the diplomatic corps; my fellow workers in government;

Mga minamahal kong kababayan:

Sa bawat sandali po ng pamamahala ay nahaharap tayo sa isang sangandaan.

Sa isang banda po ay ang pagpili para sa ikabubuti ng taumbayan. Ang
pagtanaw sa interes ng nakakarami; ang pagkapit sa prinsipyo; at ang
pagiging tapat sa sinumpaan nating tungkulin bilang lingkod-bayan. Ito
po ang tuwid na daan.

Sa kabilang banda ay ang pag-una sa pansariling interes. Ang
pagpapaalipin sa pulitikal na konsiderasyon, at pagsasakripisyo ng
kapakanan ng taumbayan. Ito po ang baluktot na daan.

Matagal pong naligaw ang pamahalaan sa daang baluktot. Araw-araw po,
lalong lumilinaw sa akin ang lawak ng problemang ating namana.
Damang-dama ko ang bigat ng aking responsibilidad.

Sa unang tatlong linggo ng aming panunungkulan, marami po kaming
natuklasan. Nais ko pong ipahayag sa inyo ang iilan lamang sa mga
namana nating suliranin at ang ginagawa naming hakbang para lutasin
ang mga ito.

Sulyap lamang po ito; hindi pa ito ang lahat ng problemang haharapin
natin. Inilihim at sadyang iniligaw ang sambayanan sa totoong
kalagayan ng ating bansa.

Sa unang anim na buwan ng taon, mas malaki ang ginastos ng gobyerno
kaysa sa pumasok na kita. Lalong lumaki ang deficit natin, na umakyat
na sa 196.7 billion pesos. Sa target na kuleksyon, kinapos tayo ng
23.8 billion pesos; ang tinataya namang gastos, nalagpasan natin ng
45.1 billion pesos.

Ang budget po sa 2010 ay 1.54 trillion pesos.

Nasa isandaang bilyong piso o anim at kalahating porsyento na lang ng
kabuuan ang malaya nating magagamit para sa nalalabing anim na buwan
ng taong ito.

Halos isang porsyento na lang po ng kabuuang budget ang natitira para
sa bawat buwan.

Saan naman po dinala ang pera?

Naglaan ng dalawang bilyong piso na Calamity Fund bilang paghahanda
para sa mga kalamidad na hindi pa nangyayari. Napakaliit na nga po ng
pondong ito, ngunit kapapasok pa lang natin sa panahon ng baha at
bagyo, 1.4 billion pesos o sitenta porsyento na ang nagastos.

Sa kabuuan ng 108 million pesos para sa lalawigan ng Pampanga, 105
million pesos nito ay napunta sa iisang distrito lamang. Samantala,
ang lalawigan ng Pangasinan na sinalanta ng Pepeng ay nakatanggap ng
limang milyong piso lamang para sa pinsalang idinulot ng bagyong
Cosme, na nangyari noong 2008 pa.

Ibinigay po ang pondo ng Pampanga sa buwan ng eleksyon, pitong buwan
pagkatapos ng Ondoy at Pepeng. Paano kung bumagyo bukas? Inubos na ang
pondo nito para sa bagyong nangyari noong isang taon pa. Pagbabayaran
ng kinabukasan ang kasakiman ng nakaraan.

Ganyan din po ang nangyari sa pondo ng MWSS. Kamakailan lamang,
pumipila ang mga tao para lang makakuha ng tubig. Sa kabila nito,
minabuti pa ng liderato ng MWSS na magbigay ng gantimpala sa sarili
kahit hindi pa nababayaran ang pensyon ng mga retiradong empleyado.

Noong 2009, ang buong payroll ng MWSS ay 51.4 million pesos. Pero
hindi lang naman po ito ang sahod nila; may mga additional allowances
at benefits pa sila na aabot sa 160.1 million pesos. Sa madaling sabi,
nakatanggap sila ng 211.5 million pesos noong nakaraang taon.
Beinte-kuwatro porsyento lang nito ang normal na sahod, at sitenta’y
sais porsyento ang dagdag.

Ang karaniwang manggagawa hanggang 13th month pay plus cash gift lang
ang nakukuha. Sa MWSS, aabot sa katumbas ng mahigit sa tatlumpung
buwan ang sahod kasama na ang lahat ng mga bonuses at allowances na
nakuha nila.

Mas matindi po ang natuklasan natin sa pasahod ng kanilang Board of
Trustees. Tingnan po natin ang mga allowances na tinatanggap nila:

Umupo ka lang sa Board of Trustees at Board Committee meeting, katorse
mil na. Aabot ng nobenta’y otso mil ito kada buwan. May grocery
incentive pa sila na otsenta mil kada taon.

Hindi lang iyon: may mid-year bonus, productivity bonus, anniversary
bonus, year-end bonus, at Financial Assistance. May Christmas bonus
na, may Additional Christmas Package pa. Kada isa sa mga ito,
nobenta’y otso mil.

Sa suma total po, aabot ang lahat ng dalawa’t kalahating milyong piso
kada taon sa bawat miyembro ng Board maliban sa pakotse, technical
assistance, at pautang. Uulitin ko po. Lahat ng ito ay ibinibigay nila
sa kanilang mga sarili habang hindi pa nababayaran ang mga pensyon ng
kanilang mga retirees.

Pati po ang La Mesa Watershed ay hindi nila pinatawad. Para magkaroon
ng tamang supply ng tubig, kailangang alagaan ang mga watershed. Sa
watershed, puno ang kailangan. Pati po iyon na dapat puno ang
nakatayo, tinayuan nila ng bahay para sa matataas na opisyal ng MWSS.

Hindi naman sila agad maaalis sa puwesto dahil kabilang sila sa mga
Midnight Appointees ni dating Pangulong Arroyo. Iniimbestigahan na
natin ang lahat nang ito. Kung mayroon pa silang kahit kaunting hiya
na natitira – sana kusa na lang silang magbitiw sa puwesto.

Pag-usapan naman po natin ang pondo para sa imprastruktura. Tumukoy
ang DPWH ng dalawandaan apatnapu’t anim na priority safety projects na
popondohan ng Motor Vehicle Users Charge. Mangangailangan po ito ng
budget na 425 million pesos.

Ang pinondohan po, dalawampu’t walong proyekto lang. Kinalimutan po
ang dalawandaan at labing walong proyekto at pinalitan ng pitumpung
proyekto na wala naman sa plano. Ang hininging 425 million pesos,
naging 480 million pesos pa, lumaki lalo dahil sa mga proyektong sa
piling-piling mga benepisyaryo lang napunta.

Mga proyekto po itong walang saysay, hindi pinag-aralan at hindi
pinaghandaan, kaya parang kabuteng sumusulpot.

Tapos na po ang panahon para dito. Sa administrasyon po natin, walang
kota-kota, walang tongpats, ang pera ng taumbayan ay gagastusin para
sa taumbayan lamang.

Meron pa po tayong natuklasan. Limang araw bago matapos ang termino ng
nakaraang administrasyon, nagpautos silang maglabas ng 3.5 billion
pesos para sa rehabilitasyon ng mga nasalanta nina Ondoy at Pepeng.

Walumpu’t anim na proyekto ang paglalaanan dapat nito na hindi na sana
idadaan sa public bidding. Labingsiyam sa mga ito na nagkakahalaga ng
981 million pesos ang muntik nang makalusot. Hindi pa nailalabas ang
Special Allotment Release Order ay pirmado na ang mga kontrata.

Buti na lang po ay natuklasan at pinigilan ito ni Secretary Rogelio
Singson ng DPWH. Ngayon po ay dadaan na ang kabuuan ng 3.5 billion
pesos sa tapat na bidding, at magagamit na ang pondo na ito sa
pagbibigay ng lingap sa mga nawalan ng tahanan dahil kina Ondoy at
Pepeng.

Pag-usapan naman natin ang nangyari sa NAPOCOR. Noong 2001 hanggang
2004, pinilit ng gobyerno ang NAPOCOR na magbenta ng kuryente nang
palugi para hindi tumaas ang presyo. Tila ang dahilan: pinaghahandaan
na nila ang eleksyon.

Dahil dito, noong 2004, sumagad ang pagkakabaon sa utang ng NAPOCOR.
Napilitan ang pambansang gobyerno na sagutin ang dalawandaang bilyong
pisong utang nito.

Ang inakala ng taumbayan na natipid nila sa kuryente ay binabayaran
din natin mula sa kaban ng bayan. May gastos na tayo sa kuryente,
binabayaran pa natin ang dagdag na pagkakautang ng gobyerno.

Kung naging matino ang pag-utang, sana’y nadagdagan ang ating
kasiguruhan sa supply ng kuryente. Pero ang desisyon ay ibinatay sa
maling pulitika, at hindi sa pangangailangan ng taumbayan. Ang
taumbayan, matapos pinagsakripisyo ay lalo pang pinahirapan.

Ganito rin po ang nangyari sa MRT. Sinubukan na namang bilhin ang
ating pagmamahal. Pinilit ang operator na panatilihing mababa ang
pamasahe.

Hindi tuloy nagampanan ang garantiyang ibinigay sa operator na
mababawi nila ang kanilang puhunan. Dahil dito, inutusan ang Landbank
at Development Bank of the Philippines na bilhin ang MRT.

Ang pera ng taumbayan, ipinagpalit sa isang naluluging operasyon.

Dumako naman po tayo sa pondo ng NFA.

Noong 2004: 117,000 metric tons ang pagkukulang ng supply ng
Pilipinas. Ang binili nila, 900,000 metric tons. Kahit ulitin mo pa ng
mahigit pitong beses ang pagkukulang, sobra pa rin ang binili nila.

Noong 2007: 589,000 metric tons ang pagkukulang ng supply sa
Pilipinas. Ang binili nila, 1.827 million metric tons. Kahit ulitin mo
pa ng mahigit tatlong beses ang pagkukulang, sobra na naman ang binili
nila.

Ang masakit nito, dahil sobra-sobra ang binibili nila taun-taon,
nabubulok lang pala sa mga kamalig ang bigas, kagaya ng nangyari noong
2008.

Hindi po ba krimen ito, na hinahayaan nilang mabulok ang bigas, sa
kabila ng apat na milyong Pilipinong hindi kumakain ng tatlong beses
sa isang araw?

Ang resulta nito, umabot na sa 171.6 billion pesos ang utang ng NFA
noong Mayo ng taong ito.

Ang tinapon na ito, halos puwede na sanang pondohan ang mga sumusunod:

Ang budget ng buong Hudikatura, na 12.7 billion pesos sa taong ito.

Ang Conditional Cash Transfers para sa susunod na taon, na
nagkakahalaga ng 29.6 billion pesos.

Ang lahat ng classroom na kailangan ng ating bansa, na nagkakahalaga
ng 130 billion pesos.

Kasuklam-suklam ang kalakarang ito. Pera na, naging bato pa.

Narinig po ninyo kung paano nilustay ang kaban ng bayan. Ang malinaw
po sa ngayon: ang anumang pagbabago ay magmumula sa pagsiguro natin na
magwawakas na ang pagiging maluho at pagwawaldas.

Kaya nga po mula ngayon: ititigil na natin ang paglulustay sa salapi
ng bayan. Tatanggalin natin ang mga proyektong mali.

Ito po ang punto ng tinatawag nating zero-based approach sa ating
budget. Ang naging kalakaran po, taun-taon ay inuulit lamang ang
budget na puno ng tagas. Dadagdagan lang nang konti, puwede na.

Sa susunod na buwan ay maghahain tayo ng budget na kumikilala nang
tama sa mga problema, at magtutuon din ng pansin sa tamang solusyon.

Ilan lang ito sa mga natuklasan nating problema. Heto naman po ang
ilang halimbawa ng mga hakbang na ginagawa natin.

Nandiyan po ang kaso ng isang may-ari ng sanglaan. Bumili siya ng
sasakyang tinatayang nasa dalawampu’t anim na milyong piso ang halaga.

Kung kaya mong bumili ng Lamborghini, bakit hindi mo kayang magbayad ng buwis?

Nasampahan na po ito ng kaso. Sa pangunguna nina Finance Secretary
Cesar Purisima, Justice Secretary Leila de Lima, BIR Commissioner Kim
Henares at Customs Commissioner Lito Alvarez, bawat linggo po ay may
bago tayong kasong isinasampa kontra sa mga smuggler at sa mga hindi
nagbabayad ng tamang buwis.

Natukoy na rin po ang salarin sa mga kaso nina Francisco Baldomero,
Jose Daguio at Miguel Belen, tatlo sa anim na insidente ng extralegal
killings mula nang umupo tayo.

Singkuwenta porsyento po ng mga insidente ng extralegal killings ang
patungo na sa kanilang resolusyon.

Ang natitira pong kalahati ay hindi natin tatantanan ang pag-usig
hanggang makamit ang katarungan.

Pananagutin natin ang mga mamamatay-tao. Pananagutin din natin ang mga
corrupt sa gobyerno.

Nagsimula nang mabuo ang ating Truth Commission, sa pangunguna ni
dating Chief Justice Hilario Davide. Hahanapin natin ang katotohanan
sa mga nangyari diumanong katiwalian noong nakaraang siyam na taon.

Sa loob ng linggong ito, pipirmahan ko ang kauna-unahang Executive
Order na nagtatalaga sa pagbuo nitong Truth Commission.

Kung ang sagot sa kawalan ng katarungan ay pananagutan, ang sagot
naman sa kakulangan natin sa pondo ay mga makabago at malikhaing
paraan para tugunan ang mga pagkatagal-tagal nang problema.

Napakarami po ng ating pangangailangan: mula sa edukasyon,
imprastruktura, pangkalusugan, pangangailangan ng militar at
kapulisan, at marami pang iba. Hindi kakasya ang pondo para mapunan
ang lahat ng ito.

Kahit gaano po kalaki ang kakulangan para mapunan ang mga listahan ng
ating pangangailangan, ganado pa rin ako dahil marami nang nagpakita
ng panibagong interes at kumpyansa sa Pilipinas.

Ito ang magiging solusyon: mga Public-Private Partnerships. Kahit wala
pa pong pirmahang nangyayari dito, masasabi kong maganda ang magiging
bunga ng maraming usapin ukol dito.

May mga nagpakita na po ng interes, gustong magtayo ng expressway na
mula Maynila, tatahak ng Bulacan, Nueva Ecija, Nueva Vizcaya, hanggang
sa dulo ng Cagayan Valley nang hindi gugugol ang estado kahit na po
piso.

Sa larangan ng ating Sandatahang Lakas:

Mayroon po tayong 36,000 nautical miles ng baybayin. Ang mayroon
lamang tayo: tatlumpu’t dalawang barko. Itong mga barkong ito, panahon
pa ni MacArthur.

May nagmungkahi sa atin, ito ang proposisyon: uupahan po nila ang
headquarters ng Navy sa Roxas Boulevard at ang Naval Station sa Fort
Bonifacio.

Sagot po nila ang paglipat ng Navy Headquarters sa Camp Aguinaldo.
Agaran, bibigyan tayo ng isandaang milyong dolyar. At dagdag pa sa
lahat nang iyan, magsusubi pa sila sa atin ng kita mula sa mga
negosyong itatayo nila sa uupahan nilang lupa.

Sa madali pong sabi: Makukuha natin ang kailangan natin, hindi tatayo
gagastos, kikita pa tayo.

Marami na pong nag-alok at nagmungkahi sa atin, mula lokal hanggang
dayuhang negosyante, na magpuno ng iba’t ibang pangangailangan.

Mula sa mga public-private partnerships na ito, lalago ang ating
ekonomiya, at bawat Pilipino makikinabang. Napakaraming sektor na
matutulungan nito.

Maipapatayo na po ang imprastrukturang kailangan natin para palaguin
ang turismo.

Sa agrikultura, makapagtatayo na tayo ng mga grains terminals,
refrigeration facilities, maayos na road networks at post-harvest
facilities.

Kung maisasaayos natin ang ating food supply chain sa tulong ng
pribadong sektor, sa halip na mag-angkat tayo ay maari na sana tayong
mangarap na mag-supply sa pandaigdigang merkado.

Kung maitatayo ang minumungkahi sa ating railway system, bababa ang
presyo ng bilihin. Mas mura, mas mabilis, mas maginhawa, at makakaiwas
pa sa kotong cops at mga kumokotong na rebelde ang mga bumibiyahe.

Paalala lang po: una sa ating plataporma ang paglikha ng mga trabaho,
at nanggagaling ang trabaho sa paglago ng industriya. Lalago lamang
ang industriya kung gagawin nating mas malinis, mas mabilis, at mas
maginhawa ang proseso para sa mga gustong magnegosyo.

Pabibilisin natin ang proseso ng mga proyektong sumasailalim sa
Build-Operate-Transfer. Sa tulong ng lahat ng sangay ng gobyerno at ng
mga mamamayan, pabababain natin sa anim na buwan ang proseso na noon
ay inaabot ng taon kung hindi dekada.

May mga hakbang na rin pong sinisimulan ang DTI, sa pamumuno ni
Secretary Gregory Domingo:

Ang walang-katapusang pabalik-balik sa proseso ng pagrehistro ng
pangalan ng kumpanya, na kada dalaw ay umaabot ng apat hanggang walong
oras, ibababa na natin sa labinlimang minuto.

Ang dating listahan ng tatlumpu’t anim na dokumento, ibababa natin sa
anim. Ang dating walong pahinang application form, ibababa natin sa
isang pahina.

Nananawagan ako sa ating mga LGUs. Habang naghahanap tayo ng paraan
para gawing mas mabilis ang pagbubukas ng mga negosyo, pag-aralan din
sana nila ang kanilang mga proseso. Kailangan itong gawing mas
mabilis, at kailangan itong itugma sa mga sinisumulan nating reporma.

Negosyante, sundalo, rebelde, at karaniwang Pilipino, lahat po
makikinabang dito. Basta po hindi dehado ang Pilipino, papasukin po
natin lahat iyan. Kailangan na po nating simulan ang pagtutulungan
para makamit ito. Huwag nating pahirapan ang isa’t isa.

Parating na po ang panahon na hindi na natin kailangang mamili sa
pagitan ng seguridad ng ating mamamayan o sa kinabukasan ng inyong mga
anak.

Oras na maipatupad ang public-private partnerships na ito,
mapopondohan ang mga serbisyong panlipunan, alinsunod sa ating
plataporma.

Magkakapondo na po para maipatupad ang mga plano natin sa edukasyon.

Mapapalawak natin ang basic education cycle mula sa napakaikling
sampung taon tungo sa global standard na labindalawang taon.

Madadagdagan natin ang mga classroom. Mapopondohan natin ang service
contracting sa ilalim ng GASTPE.

Pati ang conditional cash transfers, na magbabawas ng pabigat sa bulsa
ng mga pamilya, madadagdan na rin ng pondo.

Maipapatupad ang plano natin sa PhilHealth.

Una, tutukuyin natin ang tunay na bilang ng mga nangangailangan nito.
Sa ngayon, hindi magkakatugma ang datos. Sabi ng PhilHealth sa isang
bibig, walumpu’t pitong porsyento na raw ang merong coverage. Sa
kabilang bibig naman, singkuwenta’y tres porsyento naman. Ayon naman
sa National Statistics Office, tatlumpu’t walong porsyento ang may
coverage.

Ngayon pa lang, kumikilos na si Secretary Dinky Soliman at ang DSWD
upang ipatupad ang National Household Targetting System, na magtutukoy
sa mga pamilyang higit na nagangailangan ng tulong. Tinatayang siyam
na bilyon ang kailangan para mabigyan ng PhilHealth ang limang milyong
pinakamaralitang pamilyang Pilipino.

Napakaganda po ng hinaharap natin. Kasama na po natin ang pribadong
sektor, at kasama na rin natin ang League of Provinces, sa pangunguna
nina Governor Alfonso Umali kasama sina Governor L-Ray Villafuerte at
Governor Icot Petilla. Handa na pong makipagtulungan para makibahagi
sa pagtustos ng mga gastusin. Alam ko rin pong hindi magpapahuli ang
League of Cities sa pangunguna ni Mayor Oscar Rodriguez.

Kung ang mga gobyernong lokal ay nakikiramay na sa ating mga adhikain,
ang Kongreso namang pinanggalingan ko, siguro naman maasahan ko din.

Nagpakitang-gilas na po ang gabinete sa pagtukoy ng ating mga problema
at sa paglulunsad ng mga solusyon sa loob lamang ng tatlong linggo.

Nang bagyo pong Basyang, ang sabi sa atin ng mga may prangkisa sa
kuryente, apat na araw na walang kuryente. Dahil sa mabilis na
pagkilos ni Secretary Rene Almendras at ng Department of Energy,
naibalik ang kuryente sa halos lahat sa loob lamang ng beinte-kwatro
oras.

Ito pong sinasabing kakulangan sa tubig sa Metro Manila, kinilusan
agad ni Secretary Rogelio Singson at ng DPWH. Hindi na siya naghintay
ng utos, kaya nabawasan ang perwisyo.

Nakita na rin natin ang gilas ng mga hinirang nating makatulong sa
Gabinete. Makatuwiran naman po sigurong umasa na hindi na sila
padadaanin sa butas ng karayom para makumpirma ng Commission on
Appointments. Kung mangyayari po ito, marami pa sa mga mahuhusay na
Pilipino ang maeengganyong magsilbi sa gobyerno.

Sa lalong madaling panahon po, uupo na tayo sa LEDAC at pag-uusapan
ang mga mahahalagang batas na kailangan nating ipasa. Makakaasa kayo
na mananatiling bukas ang aking isipan, at ang ating ugnayan ay
mananatiling tapat.

Isinusulong po natin ang Fiscal Responsibility Bill, kung saan hindi
tayo magpapasa ng batas na mangangailangan ng pondo kung hindi pa
natukoy ang panggagalingan nito. May 104.1 billion pesos tayong
kailangan para pondohan ang mga batas na naipasa na, ngunit hindi
maipatupad.

Kailangan din nating isaayos ang mga insentibong piskal na ibinigay
noong nakaraan. Ngayong naghihigpit tayo ng sinturon, kailangang
balikan kung alin sa mga ito ang dapat manatili at kung ano ang dapat
nang itigil.

Huwag po tayong pumayag na magkaroon ng isa pang NBN-ZTE. Sa lokal man
o dayuhan manggagaling ang pondo, dapat dumaan ito sa tamang proseso.
Hinihingi ko po ang tulong ninyo upang amiyendahan ang ating
Procurement Law.

Ayon po sa Saligang Batas, tungkulin ng estado ang siguruhing walang
lamangan sa merkado. Bawal ang monopolya, bawal ang mga cartel na
sasakal sa kumpetisyon. Kailangan po natin ng isang Anti-Trust Law na
magbibigay-buhay sa mga prinsipyong ito. Ito ang magbibigay ng
pagkakataon sa mga Small- at Medium-scale Enterprises na makilahok at
tumulong sa paglago ng ating ekonomiya.

Ipasa na po natin ang National Land Use Bill.

Una rin pong naging batas ng Commonwealth ang National Defense Act, na
ipinasa noon pang 1935. Kailangan nang palitan ito ng batas na tutugon
sa pangangailangan ng pambansang seguridad sa kasalukuyan.

Nakikiusap po akong isulong ang Whistleblower’s Bill upang patuloy
nang iwaksi ang kultura ng takot at pananahimik.

Palalakasin pa lalo ang Witness Protection Program. Alalahanin po
natin na noong taong 2009 hanggang 2010, may nahatulan sa 95% ng mga
kaso kung saan may witness na sumailalim sa programang ito.

Kailangang repasuhin ang ating mga batas. Nanawagan po akong umpisahan
na ang rekodipikasyon ng ating mga batas, upang siguruhing
magkakatugma sila at hindi salu-salungat.

Ito pong mga batas na ito ang batayan ng kaayusan, ngunit ang
pundasyon ng lahat ng ginagawa natin ay ang prinsipyong wala tayong
mararating kung walang kapayapaan at katahimikan.

Dalawa ang hinaharap nating suliranin sa usapin ng kapayapaan: ang
situwasyon sa Mindanao, at ang patuloy na pag-aaklas ng CPP-NPA-NDF.

Tungkol sa situwasyon sa Mindanao: Hindi po nagbabago ang ating
pananaw. Mararating lamang ang kapayapaan at katahimikan kung
mag-uusap ang lahat ng apektado: Moro, Lumad, at Kristiyano. Inatasan
na natin si Dean Marvic Leonen na mangasiwa sa ginagawa nating
pakikipag-usap sa MILF.

Iiwasan natin ang mga pagkakamaling nangyari sa nakaraang
administrasyon, kung saan binulaga na lang ang mga mamamayan ng
Mindanao. Hindi tayo puwedeng magbulag-bulagan sa mga dudang may kulay
ng pulitika ang proseso, at hindi ang kapakanan ng taumbayan ang
tanging interes.

Kinikilala natin ang mga hakbang na ginagawa ng MILF sa pamamagitan ng
pagdidisplina sa kanilang hanay. Inaasahan natin na muling magsisimula
ang negosasyon pagkatapos ng Ramadan.

Tungkol naman po sa CPP-NPA-NDF: handa na ba kayong maglaan ng
kongkretong mungkahi, sa halip na pawang batikos lamang?

Kung kapayapaan din ang hangad ninyo, handa po kami sa malawakang
tigil-putukan. Mag-usap tayo.

Mahirap magsimula ang usapan habang mayroon pang amoy ng pulbura sa
hangin. Nananawagan ako: huwag po natin hayaang masayang ang
napakagandang pagkakataong ito upang magtipon sa ilalim ng iisang
adhikain.

Kapayapaan at katahimikan po ang pundasyon ng kaunlaran. Habang
nagpapatuloy ang barilan, patuloy din ang pagkakagapos natin sa
kahirapan.

Dapat din po nating mabatid: ito ay panahon ng sakripisyo. At ang
sakripisyong ito ay magiging puhunan para sa ating kinabukasan.
Kaakibat ng ating mga karapatan at kalayaan ay ang tungkulin natin sa
kapwa at sa bayan.

Inaasahan ko po ang ating mga kaibigan sa media, lalo na sa radyo at
sa print, sa mga nagbablock-time, at sa community newspapers, kayo na
po mismo ang magbantay sa inyong hanay.

Mabigyang-buhay sana ang mga batayang prinsipyo ng inyong bokasyon:
ang magbigay-linaw sa mahahalagang isyu; ang maging patas at
makatotohanan, at ang itaas ang antas ng pampublikong diskurso.

Tungkulin po ng bawat Pilipino na tutukan ang mga pinunong tayo rin
naman ang nagluklok sa puwesto. Humakbang mula sa pakikialam tungo sa
pakikilahok. Dahil ang nakikialam, walang-hanggan ang reklamo. Ang
nakikilahok, nakikibahagi sa solusyon.

Napakatagal na pong namamayani ang pananaw na ang susi sa asenso ay
ang intindihin ang sarili kaysa intindihin ang kapwa. Malinaw po sa
akin: paano tayo aasenso habang nilalamangan ang kapwa?

Ang hindi nabigyan ng pagkakataong mag-aral, paanong makakakuha ng
trabaho? Kung walang trabaho, paanong magiging konsumer? Paanong
mag-iimpok sa bangko?

Ngunit kung babaliktarin natin ang pananaw—kung iisipin nating
“Dadagdagan ko ang kakayahan ng aking kapwa”—magbubunga po ito, at ang
lahat ay magkakaroon ng pagkakataon.

Maganda na po ang nasimulan natin. At mas lalong maganda po ang
mararating natin. Ngunit huwag nating kalimutan na mayroong mga
nagnanasang hindi tayo magtagumpay. Dahil kapag hindi tayo
nagtagumpay, makakabalik na naman sila sa kapangyarihan, at sa
pagsasamantala sa taumbayan.

Akin pong paniwala na Diyos at taumbayan ang nagdala sa ating
kinalalagyan ngayon. Habang nakatutok tayo sa kapakanan ng ating
kapwa, bendisyon at patnubay ay tiyak na maaasahan natin sa Poong
Maykapal. At kapag nanalig tayo na ang kasangga natin ay ang Diyos,
mayroon ba tayong hindi kakayanin?

Ang mandato nating nakuha sa huling eleksyon ay patunay na umaasa pa
rin ang Pilipino sa pagbabago. Iba na talaga ang situwasyon. Puwede na
muling mangarap. Tayo nang tumungo sa katuparan ng ating mga
pinangarap.

Maraming salamat po.

source